Xơ vữa động mạch

Theo thống kê, tỷ lệ mắc bệnh xơ vữa động mạch ở Việt Nam đang gia tăng nhanh chóng trong những năm gần đây, đặc biệt tập trung ở các thành phố lớn. Cứ 4 người trưởng thành thì có 1 người mắc bệnh, chủ yếu ở độ tuổi 40-60. Tỷ lệ mắc bệnh ở nam giới cao hơn nữ giới. Các yếu tố nguy cơ như hút thuốc lá, lười vận động, ăn uống không lành mạnh, căng thẳng mức độ cao đang gia tăng. Qua bài viết dưới đây chúng ra sẽ hiểu rõ hơn về bệnh xơ vữa động mạch.

Xơ vữa động mạch là gì? 

Xơ vữa động mạch là tình trạng xơ cứng và hẹp lòng mạch do sự tích tụ các mảng xơ vữa bám dính vào thành mạch. Các mảng xơ vữa chủ yếu được hình thành từ cholesterol, lipoprotein, canxi và các tế bào viêm trong máu.

Khi mảng xơ vữa phát triển sẽ làm hẹp, cứng và giảm tính đàn hồi của thành động mạch. Lòng mạch bị thu hẹp khiến lưu lượng máu giảm, dẫn tới cơ quan không được tưới máu đầy đủ. Xơ vữa động mạch thường xảy ra ở động mạch vành, động mạch cảnh và động mạch chi dưới.

Nguyên nhân dẫn đến xơ vữa động mạch 

Một số nguyên nhân chính gây xơ vữa động mạch bao gồm:

• Tăng lipid máu: cholesterol LDL, triglycerid cao.
• Tăng huyết áp: huyết áp mãn tính không kiểm soát.
• Đái tháo đường: lượng đường trong máu cao.
• Hút thuốc lá: hút thuốc kéo dài nhiều năm.
• Thừa cân, béo phì: Chỉ số BMI >= 30.
• Stress: mức độ stress cao kéo dài.
• Di truyền: có người thân bị bệnh sớm.
• Già cả: tuổi càng cao thì nguy cơ càng tăng.
• Giới tính: nam giới dễ mắc hơn nữ giới.

Triệu chứng của bệnh xơ vữa động mạch 

Triệu chứng xơ vữa động mạch phụ thuộc vào vị trí tổn thương mạch máu, bao gồm:

• Xơ vữa động mạch vành: đau thắt ngực, đau ngực lan lên cổ họng, đau ngực khi gắng sức, khó thở, tim đập nhanh.
• Xơ vữa động mạch não: liệt nửa người, rối loạn vận động, mất ngôn ngữ, chóng mặt, đột quỵ.
• Xơ vữa động mạch chi: đau nhức chân khi đi lại, da chân tái lạnh, loạn cảm giác ở chi dưới.

Ngoài ra, bệnh nhân có thể gặp các triệu chứng khác như mệt mỏi, hoa mắt, vã mồ hôi, buồn nôn, tim đập nhanh…

Các xét nghiệm chẩn đoán xơ vữa động mạch 

Để chẩn đoán xơ vữa động mạch, các bác sĩ có thể chỉ định các xét nghiệm sau:

• Xét nghiệm lipid máu: cholesterol toàn phần, LDL, HDL, triglycerid.
• Xét nghiệm đường huyết, độ nhạy insulin.
• Xét nghiệm men gan, chức năng thận.
• Đo huyết áp.
• Chụp X-quang động mạch vành.
• Chụp cắt lớp vi tính (CT scan) mạch máu.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI) mạch máu.
• Siêu âm Doppler động mạch.
• Điện tâm đồ (ECG).

Cách điều trị bệnh xơ vữa động mạch 

Tuỳ thuộc vào tình trạng và mức độ bệnh mà bác sĩ có thể lựa chọn các phương pháp điều trị phù hợp:

• Thuốc hạ lipit máu: Statin, fibrat, ezetimibe, nicotinic acid.
• Thuốc hạ huyết áp: thuốc ức chế men chuyển, thuốc lợi tiểu…
• Thuốc chống đông: aspirin, clopidogrel, warfarin, Flavix 75mg,…
• Các can thiệp nội mạch: đặt stent, nong mạch, cắt bỏ mảng xơ vữa.
• Phẫu thuật bắc cầu động mạch vành nếu cần thiết.

Chế độ ăn uống cho bệnh nhân xơ vữa động mạch

• Hạn chế các thực phẩm có chứa nhiều cholesterol xấu như lòng đỏ trứng, thịt mỡ, pho mát, bơ…
• Tăng cường các thực phẩm giàu cholesterol tốt HDL như cá hồi, cá trích, dầu ô liu, quả óc chó…
• Ăn nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt cung cấp chất xơ và vitamin.
• Hạn chế ăn đồ ăn nhanh, thức ăn chế biến sẵn, bánh kẹo, đồ uống có ga, đồ ngọt.
• Giới hạn lượng muối < 5g/ngày, không nên dùng nhiều gia vị đậm đà.
• Giới hạn lượng cholesterol < 200 mg/ngày.
• Không nên uống rượu bia, cà phê quá nhiều.
• Duy trì cân nặng hợp lý, không béo phì. Ăn nhiều chất đạm, ít chất béo.
• Chia nhỏ bữa ăn, tránh ăn quá no hoặc quá đói.

Như vậy, chế độ ăn lành mạnh, cân bằng dinh dưỡng sẽ giúp người bệnh xơ vữa động mạch kiểm soát tốt bệnh.

Cách phòng tránh bệnh xơ vữa động mạch

1. Không hút thuốc lá hoặc cai thuốc lá sớm.
2. Kiểm soát cân nặng, duy trì chỉ số BMI ở ngưỡng bình thường.
3. Tập thể dục thể thao đều đặn, ít nhất 30 phút mỗi ngày.
4. Chế độ ăn lành mạnh, tránh thức ăn nhiều dầu mỡ, cholesterol.
5. Kiểm soát tốt huyết áp, đường huyết nếu mắc bệnh nền.
6. Giảm căng thẳng, stress bằng nhiều hoạt động lành mạnh.
7. Khám sức khỏe định kỳ, tầm soát ung thư, tăng huyết áp.
8. Dùng thuốc hạ lipid máu nếu có chỉ định của bác sĩ.
9. Hạn chế rượu bia, đồ uống có cồn.
10. Ngủ đủ giấc, điều chỉnh chế độ làm việc, nghỉ ngơi hợp lý.

Như vậy, lối sống lành mạnh có thể giúp ngăn ngừa xơ vữa động mạch phát triển và biến chứng.

Lời kết 

Xơ vữa động mạch là bệnh lý phổ biến nguy hiểm cần được phát hiện và điều trị kịp thời. Người bệnh cần tuân thủ điều trị, thay đổi lối sống lành mạnh để ngăn chặn biến chứng. Mong rằng bài viết đã cung cấp những thông tin hữu ích về bệnh xơ vữa động mạch.